Trong một nền kinh tế, lực lượng sản xuất là yếu tố rất quan trọng. Nó làm nền tảng cho sự phát triển và tiến bộ của xã hội. Tuy nhiên vẫn còn khá nhiều người thắc mắc rằng lực lượng sản xuất gồm những yếu tố nào? Để hiểu rõ hơn về khái niệm lực lượng sản xuất và các yếu tố cấu thành nên nó thì Dapanchuan.com sẽ giải đáp ở ngay bài viết sau.
Lực lượng sản xuất là gì theo Triết học?
Lực lượng sản xuất là sự kết hợp giữa người lao động và tư liệu sản xuất, tạo ra sức sản xuất và năng lực thực tiễn làm biến đổi các đối tượng vật chất của giới tự nhiên theo nhu cầu nhất định của con người và xã hội. Tuy nhiên, nếu chỉ nói về quan hệ giữa con người với con người thì không đầy đủ để hiểu về lực lượng sản xuất. Lực lượng sản xuất còn bao gồm quan hệ giữa con người với tự nhiên và thể hiện mối quan hệ phức tạp đó trong quá trình sản xuất.
Lực lượng sản xuất được xem xét trên hai mặt: mặt kinh tế – kỹ thuật và mặt kinh tế – xã hội. Lực lượng sản xuất kết hợp “lao động sống” với “lao động vật hóa” để tạo ra sức sản xuất và toàn bộ những năng lực thực tiễn trong sản xuất của xã hội ở các thời kỳ nhất định. Nó là một hệ thống gồm các yếu tố và mối quan hệ, tạo ra thuộc tính đặc biệt để cải biến giới tự nhiên và sáng tạo ra của cải vật chất theo mục đích của con người.
Lực lượng sản xuất là năng lực thực tiễn cơ bản nhất của con người trong hoạt động sản xuất vật chất. Vì vậy, hiểu về lực lượng sản xuất là rất quan trọng để giải thích sự phát triển kinh tế và xã hội trong lịch sử con người.
Vai trò của lực lượng sản xuất theo quan điểm Triết học
Đầu tiên và trên hết, cần nhấn mạnh rằng lực lượng sản xuất có tầm quan trọng to lớn và tác động trực tiếp đến đời sống và xã hội. Nguyên lý về vai trò của sản xuất vật chất là nền tảng của sự tồn tại và phát triển xã hội con người, có ý nghĩa phương pháp luận quan trọng. Để hiểu và cải thiện xã hội, ta phải bắt đầu từ đời sống sản xuất, từ nền sản xuất vật chất của xã hội.
Về cơ bản, không thể dùng tinh thần để giải thích đời sống tinh thần; để phát triển xã hội, ta phải khởi đầu từ việc phát triển đời sống kinh tế – vật chất. Một xã hội phát triển là một xã hội có nền sản xuất ngày càng tiến bộ và hoàn thiện.
Sản xuất luôn tiến bộ và xung đột với những thứ cũ, lỗi thời, cản trở nó, và tất yếu phải thay thế những quan hệ sản xuất lỗi thời bằng những quan hệ sản xuất mới, tiên tiến hơn. Từ đó, hình thái kinh tế mới sẽ nổi lên thay thế hình thái kinh tế cũ. Điều này đồng nghĩa với việc sản phẩm mới phải hoàn thiện và hiệu quả hơn so với sản phẩm cũ, nếu không sẽ bị loại bỏ.
Sự phát triển của xã hội cũng là một yếu tố thúc đẩy sự phát triển của lực lượng sản xuất. Đời sống ngày càng phát triển, nhu cầu của con người ngày càng tăng cao, đòi hỏi những sản phẩm tương thích và hiệu quả hơn so với những sản phẩm cũ.
Nói cách khác, sự phát triển của lực lượng sản xuất và sự hoàn thiện của xã hội cũng như sự phát triển đời sống có mối quan hệ tương quan, lực lượng sản xuất đóng góp trực tiếp vào sự phát triển của xã hội.
Lực lượng sản xuất gồm những yếu tố nào?
Các yếu tố cấu thành lực lượng sản xuất bao gồm:
– Người lao động: đây là nguồn lực cơ bản và vô tận của sản xuất, bao gồm tri thức, kinh nghiệm, kỹ năng lao động và năng lực sáng tạo trong quá trình sản xuất. Ngày nay, tỷ trọng lao động trí tuệ ngày càng tăng lên trong nền sản xuất xã hội.
– Tư liệu sản xuất: bao gồm tư liệu lao động và đối tượng lao động:
+ Đối tượng lao động là yếu tố vật chất mà lao động con người tác động lên để biến đổi chúng cho phù hợp với mục đích sử dụng của con người.
+ Tư liệu lao động bao gồm công cụ lao động và phương tiện lao động, là những yếu tố vật chất mà con người dùng để tác động lên đối tượng lao động và biến đổi chúng thành sản phẩm đáp ứng yêu cầu sản xuất.
Trong đó, công cụ lao động giữ vai trò quyết định đến năng suất lao động và chất lượng sản phẩm, đồng thời là yếu tố động nhất và cách mạng nhất trong lực lượng sản xuất. Công cụ lao động được tin học hoá, tự động hoá và trí tuệ hoá càng có vai trò đặc biệt quan trọng trong điều kiện cuộc cách mạng khoa học và công nghệ hiện đại đang phát triển.
Công cụ lao động là thước đo trình độ tác động và cải biến tự nhiên của con người, cũng như là tiêu chuẩn để phân biệt các thời đại kinh tế khác nhau. Chính vì thế, như C.Mác đã khẳng định: “Những thời đại kinh tế khác nhau không phải ở chỗ chúng sản xuất ra cái gì mà là ở chỗ chúng sản xuất bằng cách nào, với những tư liệu lao động nào.”
Trong lực lượng sản xuất, yếu tố nào giữ vai trò quyết định?
Trong lực lượng sản xuất, người lao động đóng vai trò hàng đầu và quyết định. Nguyên nhân là do họ là chủ thể sáng tạo và sử dụng công cụ lao động. Kết quả cuối cùng của các tư liệu sản xuất chỉ là sản phẩm của lao động con người, đồng thời giá trị và hiệu quả thực tế của chúng phụ thuộc vào trình độ sử dụng của người lao động.
Ngoài ra, trong quá trình sản xuất, nếu công cụ lao động bị hao phí và giá trị của nó chuyển sang sản phẩm, người lao động có khả năng sáng tạo và bù đắp giá trị bị mất, cũng như tạo ra giá trị mới hơn giá trị bị mất. Người lao động là nguồn gốc của mọi sáng tạo trong sản xuất vật chất và nguồn gốc của sự phát triển sản xuất.
Lực lượng sản xuất và quan hệ sản xuất có mối quan hệ với nhau như thế nào?
Bên cạnh việc tìm hiểu lực lượng sản xuất gồm những yếu tố nào thì chúng ta có thể tìm hiểu thêm mỗi quan hệ giữa lực lượng sản xuất và quan hệ sản xuất. Mối quan hệ giữa lực lượng sản xuất và quan hệ sản xuất được coi là mối quan hệ biện chứng, làm nên quá trình sản xuất hiện thực của xã hội.
Lực lượng sản xuất, là nội dung vật chất của quá trình sản xuất, trong khi quan hệ sản xuất là hình thức kinh tế của quá trình đó. Trong quá trình sản xuất, lực lượng sản xuất có vai trò quyết định, còn quan hệ sản xuất lại tác động trở lại lực lượng sản xuất. Lực lượng sản xuất và quan hệ sản xuất có sự tồn tại tương đồng và thống nhất với nhau.
Quan hệ sản xuất phải phụ thuộc vào thực trạng phát triển của lực lượng sản xuất trong từng giai đoạn lịch sử, vì đó chỉ là hình thức kinh tế của quá trình sản xuất. Đồng thời, quan hệ sản xuất có khả năng tác động trở lại sự vận động và phát triển của lực lượng sản xuất một cách tích cực hoặc tiêu cực, phụ thuộc vào tính phù hợp hay không phù hợp của quan hệ sản xuất với thực trạng và nhu cầu khách quan của sự vận động, phát triển của lực lượng sản xuất.
Mối quan hệ giữa lực lượng sản xuất và quan hệ sản xuất là mối quan hệ căn bản có khả năng chuyển hóa thành các mặt đối lập, phát sinh mâu thuẫn. Điều này yêu cầu giải quyết để thúc đẩy sự tiếp tục phát triển của lực lượng sản xuất.
Trong thời đại ngày nay lực lượng sản xuất bao gồm các yếu tố nào?
Trong thời đại ngày nay, lực lượng sản xuất bao gồm các yếu tố chính như sau:
- Người lao động: là người tham gia vào quá trình sản xuất và đóng góp trực tiếp vào năng suất lao động và chất lượng sản phẩm.
- Công nghệ: bao gồm các công nghệ, thiết bị, công cụ, máy móc, phần mềm, và các quy trình sản xuất được sử dụng để tạo ra sản phẩm.
- Vật liệu: là các nguyên liệu và vật liệu được sử dụng để sản xuất sản phẩm.
- Vốn: là tài nguyên tài chính được sử dụng để mua các yếu tố còn lại, như máy móc, nguyên liệu, và lương cho nhân viên.
Tất cả các yếu tố này đóng góp vào quá trình sản xuất và ảnh hưởng đến năng suất và chất lượng sản phẩm.
Ngày nay, nhân tố nào đã trở thành “lực lượng sản xuất trực tiếp”?
Trong thời đại ngày nay, với sự phát triển của công nghệ và khoa học, máy móc và tự động hóa đã trở thành “lực lượng sản xuất trực tiếp”. Máy móc và tự động hóa giúp tăng năng suất, chất lượng và độ chính xác trong sản xuất, đồng thời giảm thiểu sự phụ thuộc vào lao động nhân tố và giảm chi phí sản xuất.
Tuy nhiên, vẫn còn rất nhiều công việc không thể thực hiện được bởi máy móc hoặc tự động hóa, vì vậy người lao động vẫn đóng vai trò quan trọng trong lực lượng sản xuất.
Việc hiểu rõ lực lượng sản xuất gồm những yếu tố nào và cách sử dụng chúng để thúc đẩy sự phát triển kinh tế là điều cần thiết. Hy vọng những thông tin cung cấp trong bài viết này đã giúp mọi người hiểu rõ hơn về lực lượng sản xuất và tầm quan trọng của nó đối với sự phát triển kinh tế của một đất nước.