GDP được coi là một trong những chỉ số kinh tế quan trọng nhất để đánh giá sức mạnh và sự phát triển của một quốc gia. Nó thể hiện giá trị của tất cả các hàng hóa và dịch vụ được sản xuất và tiêu thụ trong một khu vực nhất định trong một năm. Bài viết sau đây của Dapanchuan.com sẽ giới thiệu tới một khái niệm thường gặp trong học phần kinh tế Vĩ mô hiện nay, đó là GDP danh nghĩa. Bài viết sẽ cung cấp rõ ràng về khái niệm và các bài tập xoay quanh chỉ số này.
GDP danh nghĩa là gì?
GDP danh nghĩa, hay còn gọi là Nominal Gross Domestic Product (tắt là Nominal GDP) trong tiếng Anh, là tổng giá trị của tất cả các hàng hóa và dịch vụ được sản xuất trong một quốc gia tính theo giá thị trường hiện tại. Nó là một chỉ số quan trọng để đo lường sức mạnh kinh tế của một quốc gia. Tuy nhiên, GDP danh nghĩa khác với GDP thực ở chỗ nó không tính đến tác động của lạm phát, do đó nó không phản ánh tốc độ tăng giá của nền kinh tế.
Ở Việt Nam, GDP được tính theo giá trị của tất cả các hàng hóa và dịch vụ được sản xuất trong một khu vực lãnh thổ trong một khoảng thời gian nhất định, thường từ 3 tháng, 6 tháng, 9 tháng hoặc 1 năm tùy thuộc vào từng lĩnh vực cụ thể. Đây là một chỉ số quan trọng để đánh giá tình hình kinh tế của Việt Nam, bao gồm cả các doanh nghiệp nước ngoài có trụ sở tại đất nước này.
GDP danh nghĩa có đặc điểm gì?
Các đặc điểm của GDP danh nghĩa bao gồm:
- GDP danh nghĩa là chỉ số đánh giá sản xuất kinh tế của một quốc gia, tính theo giá hiện tại trong tính toán, do đó không loại bỏ tác động của lạm phát hoặc tốc độ tăng giá, dẫn đến tăng giá trị GDP danh nghĩa và không phản ánh sự tăng trưởng thực sự về lượng hàng hóa và dịch vụ được sản xuất.
- Sự thay đổi mức giá (lạm phát) có thể làm tăng giá trị GDP danh nghĩa nếu tất cả các mức giá tăng hoặc giảm cùng nhau.
- Chỉ số CPI đo lường sự thay đổi giá theo xu hướng của người tiêu dùng, trong khi chỉ số PPI đo lường sự thay đổi trung bình của giá bán được trả cho các nhà sản xuất trong nền kinh tế.
- Khi mức giá chung của nền kinh tế tăng lên, người tiêu dùng phải chi nhiều hơn để mua cùng một lượng hàng hóa.
GDP danh nghĩa và GDP thực tế khác nhau như thế nào?
Hiện nay vẫn có nhiều người chưa phân biệt được rõ ràng khái niệm GPD danh nghĩa và GDP thực tế. Hai khái niệm này có sự khác nhau cơ bản như sau:
| Cơ sở so sánh | GDP danh nghĩa | GDP thực tế |
| Nó là gì? | GDP không bị tác động bởi lạm phát | Lạm phát có tác động và điều chỉnh mức GDP |
| Ý nghĩa | GDP danh nghĩa chính là giá trị thị trường tổng hợp của tổng sản lượng kinh tế được sản xuất trong một năm trong khu vực biên giới đất nước | GDP thực tế chính là giá trị sản lượng kinh tế sản xuất trong một thời kỳ xác định và nó được điều chỉnh dựa trên sự thay đổi của mức giá chung |
| Giá trị | Cao hơn | Thấp hơn |
| Thể hiện trong | Giá hiện tại | Giá không đổi hoặc giá cơ sở năm |
| Tác dụng | So sánh những khu vực khác nhau của năm có thể thực hiện | So sánh 2 hay nhiều năm tài chính có thể thực hiện |
| Tăng trưởng kinh tế | Không thể phân tích dễ dàng | Chỉ số tốt về mức tăng trưởng kinh tế |
Cách tính GDP danh nghĩa
GDP danh nghĩa hiện nay được tính theo tổng chỉ tiêu. Đây là phương pháp tính có độ chính xác cao nhất. Phương pháp tính GDP danh nghĩa của một quốc gia sẽ được tính bằng cách cộng tất cả số tiền mà các hộ gia đình hiện đang sinh sống trên vùng lãnh thổ quốc gia đó để mua sắm, sử dụng các dịch vụ.
Cách tính GDP danh nghĩa được thể hiện qua công thức sau:
GDP = C + G + I + NX
Trong đó:
- C (Chi tiêu của các hộ gia đình): Toàn bộ các khoản chi tiêu cho sản phẩm, dịch vụ của hộ gia đình (Mọi người cần lưu ý việc xây hoặc việc mua nhà không được tính vào khoản tiêu dùng này mà nó được xếp vào khoản đầu tư cá nhân).
- G (Chi tiêu của chính phủ): Là tổng chi tiêu của chính phủ cho các lĩnh vực như giáo dục, quốc phòng, y tế, giao thông, chính sách, dịch vụ… Đồng thời khoản chi tiêu chính phủ cũng không bao gồm các khoản về chuyển giao thu nhập hay còn gọi là những khoản trợ cấp như trợ cấp dành cho người tàn tật, những người dân nghèo khó,…
- I (Tổng đầu tư): Là khoản tiêu dùng của các nhà đầu tư, gồm những khoản chi tiêu của doanh nghiệp về nhà xưởng, trang thiết bị…
- NX (cán cân thương mại): là “xuất khẩu ròng” của nền kinh tế: NX = X(xuất khẩu) – M (nhập khẩu).
Cách dạng bài tập tính GDP danh nghĩa có lời giải
Sau đây là một số bài tập tính GDP danh nghĩa mà mọi người có thể tham khảo qua:
Bài tập 1: Ở quốc gia “Nước Chuối”, có một nông trại trồng chuối và một xưởng sản xuất nước chuối ép. Người dân ở đây chủ yếu sống bằng nước chuối ép. Năm 2012, nông trại trồng được 10 tấn chuối và bán toàn bộ số chuối này cho xưởng ép nước chuối với giá 1 triệu đồng/tấn.
Xưởng sản xuất ra 3 thùng nước chuối ép và bán cả 3 thùng nước chuối ép này với giá 11 triệu đồng/thùng (bao gồm 10 triệu đồng/thùng và 1 triệu đồng tiền thuế gián thu phải nộp cho chính phủ mỗi thùng).
Nông trại trả lương tổng cộng là 6 triệu đồng và xưởng ép nước chuối trả lương toàn bộ là 10 triệu đồng, và chi phí khấu hao là 4 triệu đồng. Không có chi phí nào khác.
Cả nông trại và xưởng ép nước chuối giữ lại 50% lợi nhuận và trả hết phần còn lại cho cổ đông là tất cả các hộ gia đình sinh sống trên đất nước này. Sau khi nhận tiền lương và cổ tức, các hộ gia đình trả 10% thuế thu nhập từ tổng thu nhập của họ cho chính phủ. Chính phủ mua 1 thùng nước chuối ép từ xưởng và không thu thuế trực tiếp nào từ số lợi nhuận giữ lại. Giả sử đây là một quốc gia đóng cửa biên giới với thế giới bên ngoài.
Tìm GDP danh nghĩa của năm 2013?
Bài giải:
a. Tính GDP danh nghĩa vào năm 2013?
Giá chuối: 11.1 = 1.1 triệu đồng/ tấn Giá nước ép chuối: 111.1 = 12.1 triệu đồng / tấn
GDP danh nghĩa năm 2013 là: GDP2013 = 101.1 + (312.1 – 10*1.1) = 36.3 triệu đồng.
b. Hãy tính tổng GDP với phương pháp giá trị gia tăng? Tính GNI bằng bao nhiêu?
GDP = VAnông trại + VAxưởng ép
= 10 * 1 + (311 – 101)
= 33 (triệu đồng)
Vì đây là một nền kinh tế đóng nên chỉ số GNI = GDP = 33 triệu đồng
c. Sản phẩm quốc nội ròng NDP là bao nhiêu?
NDP = GDP – Khấu hao = 33 – 4 = 29 triệu đồng
d. Tổng thu nhập của chính phủ là bao nhiêu?
Thu nhập của chính phủ = Thuế trực thu + Thuế gián thu
Thuế gián thu là mức thuế sẽ đánh vào việc mua – bán những thùng nước chuối ép: 3 * 1 = 3 triệu đồng
Còn thuế trực thu là thuế sẽ đánh vào thu nhập của các hộ gia đình.
Lợi nhuận của nông trại là: 101 – 6 = 4 triệu đồng.
Lợi nhuận của xưởng ép chuối là : 113 – 1*3 – 10 – 10 – 4 = 6 triệu đồng
–> Tổng lợi nhuận của cả nông trại và xưởng ép là: 4 + 6 = 10 triệu đồng
Cổ tức mà hộ gia đình nhận được là: 10 * 50% = 5 triệu đồng
Tiền lương mà hộ gia đình nhận được là: 6 + 10 = 16 triệu đồng
Tổng thu nhập của hộ gia đình là: 5 + 16 = 21 triệu đồng
Thuế trực thu là: 21 * 10% = 2.1 triệu đồng
Tổng thu nhập của chính phủ = Thuế trực thu + Thuế gián thu = 3 + 2.1 = 5.1 triệu đồng
e. Ngân sách của chính phủ?
Ngân sách chính phủ = Khoản Thu – Chi = 5.1 – 11 = – 5.9 triệu đồng
–> Vậy ngân sách chính phủ bị thâm hụt 5.9 triệu đồng
f. Thu nhập khả dụng của hộ gia đình?
Mức thu nhập khả dụng = Tổng thu nhập – Thuế = 21 – 2.1 = 18.9 triệu đồng
Bài tập 2: GDP danh nghĩa của nước A trong:
Năm 2021 là 100 tỷ USD,
Năm 2022 là 110 tỷ USD.
Tốc độ tăng trưởng về kinh tế danh nghĩa của nước A là 110 tỷ / 100 tỷ = 1,1 %, tương ứng là 10%.
Nếu giá của hàng hóa tăng 5%, thì hệ số giảm phát bằng: 1 + 5% = 1,05
–> GPD danh nghĩa là 110 tỷ USD.
Như vậy, thông qua những khái niệm và bài tập tính GDP danh nghĩa ở bài viết trên, chúng ta đã có một cái nhìn tổng quan về cách tính toán chỉ số kinh tế quan trọng nhất của một quốc gia. Để nâng cao hiểu biết về kinh tế, các bạn có thể tìm hiểu thêm về các phương pháp tính GDP khác như GDP thực tế. Từ đó hiểu rõ hơn về cơ cấu và đặc điểm kinh tế của từng quốc gia. Hy vọng thông tin trên sẽ giúp các bạn có thêm kiến thức và cải thiện kỹ năng tính toán GDP danh nghĩa của mình.